SALİHA SULTAN | KARAR
Yahya Kemal’in ‘devr-i kâdim efendisi’ diye tanımladığı İbnülemin’in İstanbul Üniversitesi’nde yer alan ve Osmanlı’nın son senelerındaki kültür iklimini kayıt altına alan koleksiyonu Fatih Belediyesi tarafınca düzenlenen stantta birinci sefer gün yüzüne çıktı. Osmanlı’nın konak kültürüne, dönemin entelektüel dünyasına, Pir Hamdullah’tan Yesari’ye uzanan 33 levhalık özel seçkiyle Türkiye’nin çizgi tarihine ışık tutan 13 kısımlık standın her bir köşesi akademi dünyası için yeni çalışmalara hamile.
Yahya Kemal’in tabiriyle bir ‘devr-i kâdim efendisi’ olarak anılan İbnülemin Mahmud Kemal İnal, doğumunun 150’nci yıldönüm ünde 86 yıllık ömründe kim bilir kaç defa adımladığı Fatih’te bugünlerde kronolojik bir stant ile anılıyor. Fatih Belediyesi’nin yeni hayata geçirdiği Fatih Merkez Kütüphanesi’nin girişinde bulunan Cam Küp Galeri’nin açılış standı olan İbnülemin Mahmud Kemal İnal standında, İbnülemin’in 1949’da İstanbul Üniversitesi’ne (İÜ) bağışladığı koleksiyonundan yapılan özel bir seçki birinci sefer kurum haricinde gün yüzüne çıkıyor. Sergiyi ziyaret etmek isteyenler evvela bugün İÜ’de bulunan bu güçlü koleksiyonun, hayatını Osmanlı’nın son periyodundaki kültürü geleceğe aktarmaya adamış bir kişiselyet olan İbnülemin’in mütareke periyodunda Fransızların ikametine verilen, zamanının entelektüel dünyasına kattıklarıyla ‘Dar’ül Kemal’ olarak anılan meşhur konağında yağmacı Fransızlar tarafınca kendisine verilen 24 saatlik sürede lakin kurtarabildikleri olduğunu bilmeli…
OSMANLININ SON PERİYODUNUN RÖNTGENİNİ ÇEKEN İSİM: İBNÜLEMİN
Standın küratörlüğünü üstüne alan Osman Özsoy, koleksiyondan yapılan özel bir seçkiyi İbnülemin’in hayatından kesitleri hakkında o güne kadar hiç fikri olmayanların bile artık bir fikir sahibi olarak ayrılacağı titizlikle hazırlanmış 13 kısım halinde ziyaretçiye sunuyor. Sergiyi birlikte gezdiğim Özsoy, çalışmanın hayata geçişini şu sözlerle aktarıyor: “İbnülemin hakkında bir stant yapma fikrini bize, Prof. Dr. Ali Şükrü Çoruk hocamız teklif etti birinci kere. Koleksiyon üniversitenin özel bir kısmında kısmen sergileniyordu. Biz bu koleksiyonu ortaya çıkaralım istedik. Sayın Liderimiz M. Ergün Turan teklifi heyecanla kabul etti ve bu biçimdece koleksiyon birinci sefer üniversite dışına çıkmış oldu.” Kelamlarını “İstanbul demek Fatih demek. Yalnızca kültürel mirası olan mimari anıtları ile değil bu maddi kültürün içerisindeki kültürü bugüne getirmiş kişiselyetleri de önemsiyoruz” diye sürdüren Özsoy, Osmanlı’nın son devrine, Cumhuriyetin birinci senelerına tanıklık eden, fazlaca istikametli bir isim olan İbnülemin’in her şeydilk evvel bir ‘kültür savaşçısı’ olduğunu vurguluyor. İbnülemin’in Yıldız Arşivi’ni tasnif ettiğini, Türk İslam Yapıtları Müzesi’ni kurduğunu hatırlatan Özsoy “İmparatorluğun son periyodunun röntgenini çekmiş bir isim. Büyük bir kütüphane, güçlü bir çizgi koleksiyonu ve son hattatların, şairlerin, sadrazamların biyografilerini toplamış. ‘Son Osmanlı’ diyebiliriz kendisine, ısrarla bu kültürü yaşatmak için çalışmış çünkü” görüşünü paylaşıyor. Özsoy, İbnülemin’in koleksiyonunun 4 bin civarı yazma yapıttan, 750 çizgi levhasından, periyoda tanıklık eden yüzlerce fotoğraf, mektup ve evraktan oluştuğunu aktararak “İstanbul Üniversitesi epey yardımcı oldu buradaki seçkiyi yapmamızda. Sınırları ise Ali İstek Özcan hocamızın çalışmasıyla seçtik, Ali Şükrü hoca ise kataloğumuzu hazırladı, metinlerine imza attı” sözleriyle, standın mutfağında yer alan isimlere teşekkür ediyor.
HER KÖŞESİ ARAŞTIRMACILAR İÇİN YENİ ÇALIŞMALARA HAMİLE
İbnülemin standı, her ne kadar açıklamalı metinlerle ve varlıklı bir katalogla desteklenmiş olsa da, o denli bir günde gezilecek daha sonra da unutulacak bir stant değil. Zira bu titiz çalışmada kelam konusu olan Özsoy’un da söz ettiği üzere ‘bir kültür savaşçısı’ndan geriye kalanlar. Bu açıdan İbnülemin’in koleksiyonu bilhassa günümüz ‘kültür savaşçıları’ için orijinal çalışmalara hamile. Stantta özel bir cam kısımda sergilenen ve neredeyse Türkiye’nin çizgi tarihini ortaya koyan 33 sınır levhasını, Ayasofya’daki meşhur sınır levhalarının İbnülemin tarafınca kurtarılma kıssasını aktaran fotoğrafları, ortasında padişahların, sadrazamların, Yahya Kemal, Faruk Nafiz üzere isimlerin yazı örneklerinin yer aldığı Hutut-i Meşahir (hatıra) defterini ve daha kaç değerli belgeyi nazarannler, umulur ki sergiden bugüne kadar gün yüzüne çıkmamış biroldukca yapıtı kültürümüze bir daha kazandırmak için yola çıkma niyetiyle ayrılacaktır. Bu değerli tarafının haricinde, her gün Fatih Merkez Kütüphanesi’ne çalışmaya gelen yüzlerce gencin ziyaret ediyor olması hasebiyle İbnülemin standı için Fatih Belediyesine ne kadar teşekkür etsek az. Feyhaman Duran’ın İbnülemin’i resmettiği tablo ile birlikte sergilenen yazı masasının, zücaciyesinden örneklerin ve konağı goren son isimler olan Nevzat Atlığ, Uğur Derman ve Alaeddin Yavaşça’nın yer aldığı 2015 TRT üretimi belgeselin de ziyaretçilere sunulduğu stant temmuz sonuna kadar görülebilir.
KONAK KÜLTÜRÜNÜN SON ÖRNEĞİ: DAR’ÜL KEMÂL
Stantta İbnülemin’in Mercan’da günümüz Bakırcılar Çarşısı’nda bulunan, Süleyman Nazif tarafınca ‘Dar’ül Kemâl’ olarak isimlendirilen konağından fotoğrafların yer aldığı kısım Osmanlı periyodundaki konak kültürüne ışık tutuyor. Periyodun değerli entelektüelleri ve müzisyenlerini ağırlayan, Ali Buyruğu, Sait Halim Paşa, Mehmet Akif Ersoy, Tanburi Cemil Beyefendi üzere isimlere mesken sahipliği yapan bu konak İbnülemin’in vefatının akabinde öğrenci yurdu olması için İbnülemin Vakfı’na, akabinde da İlim Yayma Cemiyeti’ne aktarılmış. Konak yıllar ortasında ne yazık ki korunamamış ve 1967’de yıkılarak yerine bir iş hanı yapılmış.
‘NE KENDİ KİMSEYE MİSAL NE KİMSE KENDİSİNE’
Standın, İbnülemin’in çizgi koleksiyonundan 33 seçkinin yer aldığı çizgi kısmı adeta Türkiye’nin sınır tarihini yansıtıyor. Seçkide hattatların kıblesi olarak bilinen Pir Hamdullah’ın, Yesârî Mehmet Esad’ın değer biçilemez eserler yer alıyor. Yahya Kemal’in İbnülemin için söylemiş olduği meşhur “Hezâr gıbtâ o devr-i kadîm efendisine” beyitinin altına Süleyman Nazif’in “Ne kendi kimseye misal ne kimse kendisine” beyitinin eklendiği ve Necmettin Okyay tarafınca yazılarak kendisine ikram edilen sınır levhası da ziyaretçiye sunuluyor. bir daha bu kısımda yer alan ve ödünç verdiği kitapların yolunu gözleyen her kitap sevdalısının kütüphanesine asmak isteyeceği tipten olan, bir vakitler İbnülemin’in kütüphanesinde asılı bulunan “Kime verdimse kaybettiler, ben kimseye ödünç kitap verip almam” yazılı levha ise nazarannleri gülümsetiyor.
50’NCİ YIL JÜBİLESİNDEN BİR KARE
İbnülemin standında Süleyman Nazif, Cenap Şahabettin üzere devrin değerli entelektüelleri ile yer aldığı birfazlaca fotoğrafı görmek mümkün. İÜ’de 1940’lı senelerda İbnülemin’in 50’nci yılı için Hakkı Tarık Us tarafınca düzenlenen jübileyi gösteren bu fotoğraf ise, bugün tarihe gömülen kıymetli bir geleneği bir daha hatırlatıyor. Fotoğrafta İbnülemin, jübile günü Hasanali Yücel, Mehmet Emin Yurdakul, Hakkı Tarık Us ile bir arada kendisi için hazırlanan kataloğu incelerken görülüyor. Dikkati çeken fotoğraflardan biri oburu de İbnülemin’in Türk İslam Yapıtları Müzesi Müdürü olduğu devirde Almanya İmparatoru Wilhelm’e seyahatinde eşlik ettiği fotoğraf. Görsel, ziyarette çekilen bir görüntüden stantta kullanılmak üzere ortaya çıkarılmış.
Yahya Kemal’in ‘devr-i kâdim efendisi’ diye tanımladığı İbnülemin’in İstanbul Üniversitesi’nde yer alan ve Osmanlı’nın son senelerındaki kültür iklimini kayıt altına alan koleksiyonu Fatih Belediyesi tarafınca düzenlenen stantta birinci sefer gün yüzüne çıktı. Osmanlı’nın konak kültürüne, dönemin entelektüel dünyasına, Pir Hamdullah’tan Yesari’ye uzanan 33 levhalık özel seçkiyle Türkiye’nin çizgi tarihine ışık tutan 13 kısımlık standın her bir köşesi akademi dünyası için yeni çalışmalara hamile.
Yahya Kemal’in tabiriyle bir ‘devr-i kâdim efendisi’ olarak anılan İbnülemin Mahmud Kemal İnal, doğumunun 150’nci yıldönüm ünde 86 yıllık ömründe kim bilir kaç defa adımladığı Fatih’te bugünlerde kronolojik bir stant ile anılıyor. Fatih Belediyesi’nin yeni hayata geçirdiği Fatih Merkez Kütüphanesi’nin girişinde bulunan Cam Küp Galeri’nin açılış standı olan İbnülemin Mahmud Kemal İnal standında, İbnülemin’in 1949’da İstanbul Üniversitesi’ne (İÜ) bağışladığı koleksiyonundan yapılan özel bir seçki birinci sefer kurum haricinde gün yüzüne çıkıyor. Sergiyi ziyaret etmek isteyenler evvela bugün İÜ’de bulunan bu güçlü koleksiyonun, hayatını Osmanlı’nın son periyodundaki kültürü geleceğe aktarmaya adamış bir kişiselyet olan İbnülemin’in mütareke periyodunda Fransızların ikametine verilen, zamanının entelektüel dünyasına kattıklarıyla ‘Dar’ül Kemal’ olarak anılan meşhur konağında yağmacı Fransızlar tarafınca kendisine verilen 24 saatlik sürede lakin kurtarabildikleri olduğunu bilmeli…
OSMANLININ SON PERİYODUNUN RÖNTGENİNİ ÇEKEN İSİM: İBNÜLEMİN
Standın küratörlüğünü üstüne alan Osman Özsoy, koleksiyondan yapılan özel bir seçkiyi İbnülemin’in hayatından kesitleri hakkında o güne kadar hiç fikri olmayanların bile artık bir fikir sahibi olarak ayrılacağı titizlikle hazırlanmış 13 kısım halinde ziyaretçiye sunuyor. Sergiyi birlikte gezdiğim Özsoy, çalışmanın hayata geçişini şu sözlerle aktarıyor: “İbnülemin hakkında bir stant yapma fikrini bize, Prof. Dr. Ali Şükrü Çoruk hocamız teklif etti birinci kere. Koleksiyon üniversitenin özel bir kısmında kısmen sergileniyordu. Biz bu koleksiyonu ortaya çıkaralım istedik. Sayın Liderimiz M. Ergün Turan teklifi heyecanla kabul etti ve bu biçimdece koleksiyon birinci sefer üniversite dışına çıkmış oldu.” Kelamlarını “İstanbul demek Fatih demek. Yalnızca kültürel mirası olan mimari anıtları ile değil bu maddi kültürün içerisindeki kültürü bugüne getirmiş kişiselyetleri de önemsiyoruz” diye sürdüren Özsoy, Osmanlı’nın son devrine, Cumhuriyetin birinci senelerına tanıklık eden, fazlaca istikametli bir isim olan İbnülemin’in her şeydilk evvel bir ‘kültür savaşçısı’ olduğunu vurguluyor. İbnülemin’in Yıldız Arşivi’ni tasnif ettiğini, Türk İslam Yapıtları Müzesi’ni kurduğunu hatırlatan Özsoy “İmparatorluğun son periyodunun röntgenini çekmiş bir isim. Büyük bir kütüphane, güçlü bir çizgi koleksiyonu ve son hattatların, şairlerin, sadrazamların biyografilerini toplamış. ‘Son Osmanlı’ diyebiliriz kendisine, ısrarla bu kültürü yaşatmak için çalışmış çünkü” görüşünü paylaşıyor. Özsoy, İbnülemin’in koleksiyonunun 4 bin civarı yazma yapıttan, 750 çizgi levhasından, periyoda tanıklık eden yüzlerce fotoğraf, mektup ve evraktan oluştuğunu aktararak “İstanbul Üniversitesi epey yardımcı oldu buradaki seçkiyi yapmamızda. Sınırları ise Ali İstek Özcan hocamızın çalışmasıyla seçtik, Ali Şükrü hoca ise kataloğumuzu hazırladı, metinlerine imza attı” sözleriyle, standın mutfağında yer alan isimlere teşekkür ediyor.
HER KÖŞESİ ARAŞTIRMACILAR İÇİN YENİ ÇALIŞMALARA HAMİLE
İbnülemin standı, her ne kadar açıklamalı metinlerle ve varlıklı bir katalogla desteklenmiş olsa da, o denli bir günde gezilecek daha sonra da unutulacak bir stant değil. Zira bu titiz çalışmada kelam konusu olan Özsoy’un da söz ettiği üzere ‘bir kültür savaşçısı’ndan geriye kalanlar. Bu açıdan İbnülemin’in koleksiyonu bilhassa günümüz ‘kültür savaşçıları’ için orijinal çalışmalara hamile. Stantta özel bir cam kısımda sergilenen ve neredeyse Türkiye’nin çizgi tarihini ortaya koyan 33 sınır levhasını, Ayasofya’daki meşhur sınır levhalarının İbnülemin tarafınca kurtarılma kıssasını aktaran fotoğrafları, ortasında padişahların, sadrazamların, Yahya Kemal, Faruk Nafiz üzere isimlerin yazı örneklerinin yer aldığı Hutut-i Meşahir (hatıra) defterini ve daha kaç değerli belgeyi nazarannler, umulur ki sergiden bugüne kadar gün yüzüne çıkmamış biroldukca yapıtı kültürümüze bir daha kazandırmak için yola çıkma niyetiyle ayrılacaktır. Bu değerli tarafının haricinde, her gün Fatih Merkez Kütüphanesi’ne çalışmaya gelen yüzlerce gencin ziyaret ediyor olması hasebiyle İbnülemin standı için Fatih Belediyesine ne kadar teşekkür etsek az. Feyhaman Duran’ın İbnülemin’i resmettiği tablo ile birlikte sergilenen yazı masasının, zücaciyesinden örneklerin ve konağı goren son isimler olan Nevzat Atlığ, Uğur Derman ve Alaeddin Yavaşça’nın yer aldığı 2015 TRT üretimi belgeselin de ziyaretçilere sunulduğu stant temmuz sonuna kadar görülebilir.
KONAK KÜLTÜRÜNÜN SON ÖRNEĞİ: DAR’ÜL KEMÂL
Stantta İbnülemin’in Mercan’da günümüz Bakırcılar Çarşısı’nda bulunan, Süleyman Nazif tarafınca ‘Dar’ül Kemâl’ olarak isimlendirilen konağından fotoğrafların yer aldığı kısım Osmanlı periyodundaki konak kültürüne ışık tutuyor. Periyodun değerli entelektüelleri ve müzisyenlerini ağırlayan, Ali Buyruğu, Sait Halim Paşa, Mehmet Akif Ersoy, Tanburi Cemil Beyefendi üzere isimlere mesken sahipliği yapan bu konak İbnülemin’in vefatının akabinde öğrenci yurdu olması için İbnülemin Vakfı’na, akabinde da İlim Yayma Cemiyeti’ne aktarılmış. Konak yıllar ortasında ne yazık ki korunamamış ve 1967’de yıkılarak yerine bir iş hanı yapılmış.
‘NE KENDİ KİMSEYE MİSAL NE KİMSE KENDİSİNE’
Standın, İbnülemin’in çizgi koleksiyonundan 33 seçkinin yer aldığı çizgi kısmı adeta Türkiye’nin sınır tarihini yansıtıyor. Seçkide hattatların kıblesi olarak bilinen Pir Hamdullah’ın, Yesârî Mehmet Esad’ın değer biçilemez eserler yer alıyor. Yahya Kemal’in İbnülemin için söylemiş olduği meşhur “Hezâr gıbtâ o devr-i kadîm efendisine” beyitinin altına Süleyman Nazif’in “Ne kendi kimseye misal ne kimse kendisine” beyitinin eklendiği ve Necmettin Okyay tarafınca yazılarak kendisine ikram edilen sınır levhası da ziyaretçiye sunuluyor. bir daha bu kısımda yer alan ve ödünç verdiği kitapların yolunu gözleyen her kitap sevdalısının kütüphanesine asmak isteyeceği tipten olan, bir vakitler İbnülemin’in kütüphanesinde asılı bulunan “Kime verdimse kaybettiler, ben kimseye ödünç kitap verip almam” yazılı levha ise nazarannleri gülümsetiyor.
50’NCİ YIL JÜBİLESİNDEN BİR KARE
İbnülemin standında Süleyman Nazif, Cenap Şahabettin üzere devrin değerli entelektüelleri ile yer aldığı birfazlaca fotoğrafı görmek mümkün. İÜ’de 1940’lı senelerda İbnülemin’in 50’nci yılı için Hakkı Tarık Us tarafınca düzenlenen jübileyi gösteren bu fotoğraf ise, bugün tarihe gömülen kıymetli bir geleneği bir daha hatırlatıyor. Fotoğrafta İbnülemin, jübile günü Hasanali Yücel, Mehmet Emin Yurdakul, Hakkı Tarık Us ile bir arada kendisi için hazırlanan kataloğu incelerken görülüyor. Dikkati çeken fotoğraflardan biri oburu de İbnülemin’in Türk İslam Yapıtları Müzesi Müdürü olduğu devirde Almanya İmparatoru Wilhelm’e seyahatinde eşlik ettiği fotoğraf. Görsel, ziyarette çekilen bir görüntüden stantta kullanılmak üzere ortaya çıkarılmış.